Mơ
Prunus armeniaca L. Họ Hoa hồng – Rosaceae
Đặc điểm thực vật
Mơ là cây gỗ nhỏ sống nhiều năm, cao độ 4 – 10m, thân mầu nâu hay nâu sẫm có nhiều bì khổng, đầu ngọn cành và lá non hơi đỏ. Lá mọc cách, cuống dài, góc lá có 1 – 6 tuyến, phiến lá hình trứng hoặc bầu dục, nhọn ở đầu, mép lá có răng cưa nhỏ. Hoa đơn độc mầu trắng hay phớt hồng có mùi thơm phảng phất. Hoa nở vào tháng 1-3. Quả hạch hình cầu, đường kính 2-3 cm, phủ lớp lông tơ mầu lục hay vàng, nhiều thịt. Quả có 1 hạch cứng, bên trong chứa một nhân hình trái tim.
Cây mơ được trồng ở nhiều nơi trong nước ta như ở Lạng Sơn, Sơn La, Hà Tây (chùa Hương), Nam Hà… để lấy quả ăn, làm ô mai và làm thuốc.
Bộ phận dùng
Quả – Fructus Armeniacae, thường được chế với gừng, cam thảo làm ô mai – Fructus Armeniacae praeparatus.
Hạnh nhân – Semen Armeniacae.
Khi dùng cần qua chế biến sao vàng, hoặc bỏ vỏ rồi sao vàng
Thành phần hoá học
Trong hạnh nhân có chứa 35 – 45% dầu, thành phần chủ yếu là acid oleic và acid linoleic, có men emulsin gồm 2 men amygdase và prunase. Tác giả và Trịnh Hồng Vân tiến hành định lượng glycosid toàn phần trong hạnh nhân thấy rằng hàm lượng đó là khoảng 4,91%, hàm lượng này giảm đi sau khi chế biến.
Tác dụng sinh học
Tác dụng của hạnh nhân là tác dụng của amygdalin, một glycosid có trong nhân.
Khi vào cơ thể dưới tác dụng của dịch vị hoặc men emulsin, amygdalin bị thuỷ phân cho acid cyanhydric, benzaldehyd và glucose. Acid cyanhydric có tác dụng với trung khu thần kinh, lúc đầu có tác dụng hưng phấn. Acid cyanhydric được tạo ra từ amygdalin, khi được hấp thu nó ức chế men oxy hoá với nồng độ thấp, nó làm giảm tiêu hao oxy của tổ chức vì nó ức chế việc chuyển hoá oxy ở động mạch chủ và động mạch cổ làm cho hô hấp sâu, mang tính phản xạ và do đó làm cho đờm long ra. Tác giả và Hoàng Kim Huyền thấy hạnh nhân có tác dụng chống ho trừ đờm tốt trên chuột thực nghiệm và cũng qua thực nghiệm thấy rằng hạnh nhân sau khi chế biến độc tính giảm nhiều
Công dụng
Hạnh nhân là vị thuốc ôn phế chỉ khái dùng trong các trường hợp ho có đờm hàn trắng loãng còn có tác dụng làm thông phế khí, dùng khi bị hen suyễn, viêm khí quản ho nhiều, có thể phối hợp với tô tử, cát cánh. Ngoài ra còn được dùng để chữa táo bón, nhất là các trường hợp ho nhiều, phế khí khô háo dẫn đến đại tràng táo kết. Ngoài hạnh nhân, còn dùng ô mai để chữa ho, họng rát, đau họng, chữa kiết lỵ, chữa băng huyết.
Liều dùng:
Hạnh nhân 4 – 10g
Ô mai 4 – 12g
Từ khóa tìm kiếm nhiều: tác
dụng của quả táo ta, cây
thuốc quý quanh ta
