DIẾP CÁ (Ngư tinh thảo)
Houttuynia cordata thunb
Họ giấp cá – Saururaceae
Đặc điểm thưc vât
Diếp cá là loại thân thảo sống lâu năm, cao đến 40 cm. Thân ngầm mọc bò lan trong đất, ở các đốt có các rễ phụ. Phần thân đứng, nhẵn có mầu xanh- hoặc hơi tím. Lá mọc so le hình tim, đầu lá nhọn, mặt trên sẫm, mặt dưới hơi tía, có ít lông mọc theo gân cả 2 mặt lá. Vì lá có mùi hơi tanh đặc trưng (mùi cá). Cụm hoa hình bông, gồm nhiều hoa nhỏ mầu nâu vàng nhạt, mọc ở ngọn thân. Quả nang diếp cá ưa sống ở các vùng đất ẩm, mọc hoang hoặc được trồng ở nhiều nơi trong nước ta để làm rau ăn và làm thuốc.
Bộ phận dùng
Toàn cây – Herba Houttuyniae. Có thể dùng tươi dưới dạng ăn sống hoặc giã vắt lấy nước uống, hoặc phơi khô, dùng dưới dạng thuốc sắc.
Thành phần hoá học
Trong diếp cá chứa tinh dầu có mầu nâu sáng, trong tinh dầu có methyl nonyl ceton, myrcen, terpen, acid caprinic, laurialdehyd. Lá chứa quercitrin, hoa và quả chứa isoquercitrin là những hợp chất flavonoid, ngoài ra còn có alcaloid cordalin, sterol. Tác giả và Đinh Thị Thanh Thuỷ phát hiện trong diếp cá còn có coumarin, tanin và saponin tritecpenic.
Tác dụng sinh học
Tác giả và Cao Vân Thu thấy rằng diếp cá tươi và khô đặc biệt là dạng khô chiết trong cồn với tỷ lệ cao 2: 1 đã ức chế 11 chủng vi khuẩn thử, lần lượt với 5 chủng vi khuẩn Gram (+): Bacillus cereus, B. subtilis, Sarcina lutea, Staphylococcus aureus, streptococcus và 6 chủng Gram (-): Escherichia coli, Proteus mirabilis, Salmonella typhi, Shigella flexneri, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae. Trong đó đáng lưu ý là có nhiều chủng đã kháng lại rất nhiều loại kháng sinh như Pseudomonas aeruginosa (trực khuẩn mủ xanh) và Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng). Ngoài ra diếp cá còn có tác dụng lợi tiểu (quercitrin và isoquercitrin).
Tác dụng giảm co thắt cơ trơn ruột cô lập (do ức chế histamin và acetylcholin). Diếp cá còn có tác dụng nâng cao tỷ lệ sống và kéo dài thời gian cầm cự của động vật thí nghiệm khi thực nghiệm tiêm liều độc gây chết của nọc rắn hổ mang.
Công dụng
Diếp cá được dùng trong các trường hợp sốt cao do viêm họng, viêm amidan hoặc viêm phổi dẫn đến ho đờm khó thở hoặc sốt cao không rõ nguyên nhân, có thể giã lá tươi vắt lấy nước cốt cho uống. Ngoài ra còn dùng trị đại tràng thấp nhiệt dẫn đến lòi dom hoặc viêm bàng quang, bí tiểu tiện hoặc đau mắt đỏ, mắt bị viêm nhiễm, loét giác mạc do trực khuẩn mủ xanh, các bệnh nhiệt độc dẫn đến mụn nhọt, tắc tia sữa.
Liều dùng: 8 – 16g
Từ khóa tìm kiếm nhiều: công
dụng của táo, các loại cây
thuốc nam
