CHỈ THỰC, CHỈ XÁC
Đặc điểm vị thuốc
Đây là hai vị thuốc có nguồn gốc từ các cây thuộc Chi citrus. Họ Cam – Rutaceae chỉ khác về tuổi thu hái của vị thuốc
Chỉ thực: Fructus Aurantii immaturii, quả hái lúc còn non hoặc do tự rụng. Chỉ xác íructus citri aurantii, quả hái vào lúc gần chín. Do đó về mặt hình dáng và thể chất của chúng có khác nhau. Chỉ thực là những miếng thuốc có phần cùi dầy, nhấm có vị đắng, còn chỉ xác là những miếng thuốc dưới dạng thái chỉ, vị chua.
Do có nguồn gốc từ các cây loại cam rất phong phú ở nước ta, bởi vậy nguồn nguyên liệu có thể chủ động được trong sản xuất và điều trị
Thành phần hoá học
Trong chỉ thực, chỉ xác, thành phần chủ yếu là tinh dầu. trong tinh dầu có senephrin, N – methyltyramin. Các ílavonoid naringin, hespiridin, neohespiridin acid limonic, aurantiamaric, alcaloiđ, vitamin c, p, muối vô cơ và sắc tô”. Tuy nhiên trong tinh dầu chỉ xác còn có decanal, nomanal, dodecanal linalyl acetat. Ngoài ta còn có một số các thành phần khác như nolibetin, quinolin, narcotin, tryptamin, tyramin, 5 – 0 – desmethyl nobiletin.
Tác dụng sinh học
Chỉ thực, chỉ xác đều có tác dụng hưng phấn tử cung thỏ. Đối với ruột cô lập có tác dụng ức chế nhưng nếu dùng bằng đường uống, lại hưng phấn ruột đối với động vật không gây mê. Còn có tác dụng làm tăng huyết áp (chó), không ảnh hưởng đến khí quản chuột lang.
Công dụng
Chỉ thực, chỉ xác được dùng để trừ đờm, chữa ho hen vì có tác dụng hành khí, hạ khí. Còn được dùng khi ngực bụng đầy trướng do tiêu hoá không tốt, đại tiện bí kết (đại hoàng chỉ xác), viêm dạ dầy ruột, hoặc dùng chữa sa dạ dầy, ruột, trĩ, lòi dom.
Liều dùng: Chỉ thực 4 – 12g
Chỉ xác 4 – 12g
Kiêng dùng cho phụ nữ có thai.
CÚC BÁCH NHẬT Gomphrena globosa L.
Họ Rau giền – Amaranthaceae
Đặc điểm thực vật
Cúc bách nhật là loại cỏ mọc hàng năm cao đến 50 cm, thân và lá đều có lông mềm nhỏ, phân nhiều nhánh. Thân hình trụ, cành hơi vuông, đốt thân hơi phình. Lá đơn mọc đối, đầu lá nhọn, phía cuống hơi thon. Cụm hoa hình đầu, mầu tím hoặc trắng mọc ở ngọn. Cúc bách nhật được trồng làm cảnh và làm thuốc ở nhiều nơi trong nước ta.
Bộ phận dùng
Hoa – Flos Gomphrenae
Hoa được thu hái, sau phơi khô để dùng
Thành phần hoá học
Trong Cúc bách nhật có các hợp chất Gomphrenin, amaranthin, isoamaranthin.
Công dụng
Hoa cúc bách nhật được dùng làm thuốc để chữa hen suyễn, có thể dùng dưới dạng sắc hoặc hãm, còn được dùng để trị đầy bụng, trướng bụng, sốt cao hoặc tiểu tiện buốt dắt.
Liều dùng: 4 – 10g
Đọc thêm tại: http://caythuoccotruyen.blogspot.com/2015/05/cong-dung-tri-benh-cua-cay-bien-hoa-va.html
Từ khóa tìm kiếm nhiều: tac dung cua tao, những cây thuốc và vị thuốc việt nam
